vrijdag 23 oktober 2015

(N)ooit genoeg advies...

Adoptie en afstand: iedereen heeft er een mening over en een beeld bij. Het beeld van afstand en adoptie wordt in hoge mate door de media bepaald, waarbij met name uitwassen de pers halen. Ondertussen is adoptie en afstand niet alleen complex en emotiebeladen, het is ook heel strikt gereglementeerd. De Wet opneming buitenlandse kinderen ter adoptie (Wobka) is de adoptiewet die we sinds 1993 hebben. Deze ligt al lang onder vuur en het Ministerie van Veiligheid en Justitie is al ruim 10 jaar bezig met het herzien van deze wet. Daarbij gaan ze zeker niet over een nacht ijs en laten zich door velen adviseren. Dat klinkt goed toch? Of toch niet? 

Laten we eens kijken hoe veel advies het Ministerie heeft gevraagd over adoptie, de adoptieketen en de adoptieprocedures. Is er ooit genoeg advies of is er nooit genoeg advies? 

Laat ik eens een jaar of tien terug gaan in de tijd.  In 2004 verscheen het evaluatie rapport Wobka bedoeld als basis voor vernieuwing van de adoptiewetgeving. Onderzoek in opdracht van het WODC, uitgevoerd door Adviesbureau Van Montfoort. Dit werd een jaartje later gevolgd door een adviesrapport van Cap Gemini over vereenvoudiging van de adoptieketen. Regeringen wisselden, politieke verhoudingen wijzigden en er kwam een rapport van de Commissie Kalsbeek getiteld 'alles van waarde is weerloos' in 2008. Diverse concepten vernieuwde Wobka zagen het daglicht, maar geen enkel kwam veel verder dan de conceptfase. 
Er kwam een beleidsdoorlichting in 2012, een reactie op voorgenomen wijzigingen in de Wobka van de Raad voor de Strafrechttoepassing en Justitiële Jeugdbescherming in 2012 en er verschenen diverse flankerende rapporten over adoptie(na)zorg. Er kwamen diverse rapporten van de inspectie jeugdzorg, de gezamenlijke vergunninghouders publiceerden een kwaliteitskader en een samenwerkingsdocument. Wetenschappelijke publicaties werden onder de aandacht gebracht door ADOC en in de media is met name bij incidenten aandacht voor adoptie.
Het adoptieveld al dan niet samen met het Ministerie van VenJ organiseerde studiedagen over adoptie in de toekomst, adoptie anno 2020 , hoe het verder moest nu er meer special needs kinderen geadopteerd worden etc. etc. Veel werd geïnitieerd door het Ministerie van VenJ of in elk geval met aandacht door hen gevolgd en telkenmale waren gesprekken inspirerend en uitdagend zowel qua discussie als diversiteit. Aan beleidsmatige kennis, inzichten uit wetenschappelijk onderzoek en praktijkervaring geen gebrek. 

Toch is er nog NIETS veranderd: waar zijn al deze degelijke rapporten gebleven? Waar is de handelingsbereidheid? Wat is het toch dat dit thema, interlandelijke adoptie, zo moeilijk, zo beladen maakt voor beleidsmakers en politici - te moeilijk om daadwerkelijk zaken te veranderen? Welk advies dat er in de afgelopen (ruim) tien jaar beschreven is, heeft het eigenlijk gehaald en tot beleidsaanpassingen geleid? Ik weet het niet - maar vrees dat de score heel laag is.... . Hoe kan dat? 
Mijn advies nu zou zijn om daar met de probleemanalyse te beginnen. Wat maakt dit thema, afstand en adoptie,  tot een van de meest complexe (in bestuurs-en beleidsopzicht dan wel) die er zijn? Wat bepaalt toch deze handelingsverlegenheid? 

De opdracht die er nu ligt aan wederom een nieuw adviesbureau met frisse blik en - voorzover ik  kon nagaan- zonder enige publicatie op het gebied van afstand en adoptie - is er een die ik in de afgelopen jaren dus al meerdere malen voorbij heb zien komen. Bijzonder om de herhaling van zetten te zien. Bijzonder ook omdat er een Staatscommissie Herijking Ouderschap is die in het voorjaar van 2016 gaat rapporteren. Hun advies omvat alle juridische vormen van ouderschap en naar verwachting zal dit ook aan aspecten van adoptie ouderschap raken. Dit kan (vergaande) implicaties hebben voor wetgeving, adoptieketen en dergelijke. Hoe past dit allemaal in elkaar? Past dit allemaal in elkaar?  

Scenario's ontwikkelen voor een toekomstbestendig adoptiestelsel is (alweer) de opdracht. Prachtig. Wederom start men met  een grondige probleemanalyse en daarna het in kaart brengen van problemen en wensen... wat klinkt dat bekend.... 

Ik ben heel benieuwd wat hier uit komt. Diep in mijn hart ben ik ook heel bevreesd. Advies vragen is wijs, onderzoek doen kan zeer nuttig zijn en kan veel inzicht geven maar... de vraag dient zich aan: wanneer hebben de beleidsmakers genoeg advies? Waarmee zijn de geadopteerden, adoptie- en afstandsouders daadwerkelijk het beste geholpen? Als er op grond van de gedegen rapporten (die ook in mijn kast staan overigens), de talloze wetenschappelijke publicaties en kennis en ervaring als uitvoerend orgaan (Centrale Autoriteit) zelf nog steeds geen koers uitgezet wordt, wat is het dan dat (her)nieuw(d) advies daar nog aan kan bijdragen? Wanneer moet je als overheid gewoon je nek uit steken, het gewoon gaan doen? Keuzes maken, uitvoeren, evalueren en bijstellen wat niet goed ging? 

Of is er voor deze complexe en beladen thematiek nooit genoeg advies?  

Anneke Vinke

Rapporten nalezen?
Hier zijn de links 
Wobka evaluatie: https://www.wodc.nl/onderzoeksdatabase/evaluatie-wet-opneming-buitenlandse-kinderen-ter-adoptie-wobka.aspx
Evaluatie voorlichting adoptie https://www.wodc.nl/onderzoeksdatabase/evaluatie-van-het-voorlichtingsprogramma-bureau-voorlichting-adoptie.aspx
Cap Gemini: http://parlis.nl/pdf/bijlagen/BLG4282.pdf
Commissie Kalsbeek: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2008/05/29/rapport-interlandelijke-adoptie-alles-van-waarde-is-weerloos
RSJ https://www.rsj.nl/advies/adviezen/2012/
Beleidsdoorlichting http://www.aoo.nl/downloads/2012-03-12-MVJ-a.pdf
Kwaliteitskader http://www.parlementairemonitor.nl/9353000/1/j9vvij5epmj1ey0/vhwu8uw1z0x7
Adoptienazorg  www.aoo.nl/downloads/Blauwdruk.pdf
Gezamenlijke vergunninghouders http://www.aoo.nl/downloads/2014-09-30-VA-a.pdf
Inspectie jeugdzorg https://www.inspectiejeugdzorg.nl/actueel/nieuws/nw_detail.asp?nw_id=436
Diverse documenten http://www.denederlandsegrondwet.nl/9353000/1/j9vvihlf299q0sr/vii1dwwlc8zh
Staatscommissie https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2015/04/13/staatscommissie-herijking-ouderschap


Zelf de wetenschap er op naslaan? Www.adoptionresearch.nl


Geen opmerkingen:

Een reactie posten