Het wezenlijke is onzichtbaar voor het oog
Zoals de kleine Prins veel geduld en tijd nam om de vos tam te maken, zo hebben hulpverleners veel geduld en tijd nodig om gezinnen met kinderen die gedesorganiseerde gehechtheid laten zien echt te helpen.
Bruce Perry zei het zo mooi ‘
“One size fits all” approaches rarely meet the needs of the individual - more often they meet a need of the provider (or system)”
Zo is het helaas vaak: we willen controleren wat niet te controleren valt, namelijk een proces. Door het proces ruimte te geven en aan te sluiten bij de kracht van gehechtheid en de kracht van herstel, kan er ook daadwerkelijk een verandering bewerkstelligd worden.
Dit is geen eenvoudig proces, het vraagt nabijheid van de therapeut en een groot scala aan therapeutische interventies die ingezet kunnen worden om het doel van een zo veilig mogelijke gehechtheidsrelatie te bereiken.
Mijn pleidooi is geen pleidooi voor een protocol of voor een behandelmethodiek die DE oplossing zou bieden, mijn pleidooi is dat voor een Mix and Match aanpak per kind, per gezin waarbij de werkzame elementen uit diverse bekende en minder bekende - maar altijd theoretisch goed onderbouwde - methoden in te zetten zijn. Dit betekent ook dat er altijd behandeling mogelijk is - dat er geen exclusiecriteria zijn! Onbehandelbare patiënten bestaan niet!
Welke onderdelen zitten er altijd in de behandeling? Wat mij betreft is dat contact, dyadisch werken, traumabehandeling, psycho-educatie, zowel over gehechtheid als over affectieve neurowetenschappen - mogelijk vloeit er ook behandeling voor ouders zelf uit voort. Dat laatste is nodig om te voorkomen dat ouders in ‘blocked care’ terecht komen, dat ze niet meer kunnen genieten en zich niet meer goed voelen in hun rol als ouder.
Volhouden, geduld, eindeloos geduld zijn voorwaarde voor behandeling van onveilige gedesorganiseerde gehechtheid. Dat vraagt een beschikbare behandelaar want dit is een parallel proces. De behandelaar zet wat mij betreft altijd ouder-kind therapie in volgens de principes van Dyadic Developmental Psychotherapy. Voor traumaverwerking kan een combinatie gemaakt worden tussen EMDR en Sensorimotor Psychotherapy, Attachment Story Telling is een wezenlijk onderdeel van de therapie en oefeningen voor (zelf) regulatie al dan niet ondersteund met neuro of biofeedback horen er ook bij. Speelsheid en grenzen kunnen via Theraplay activiteiten een plek krijgen. Op deze manier krijgt geen enkel kind meer het predikaat ‘onbehandelbaar’ - resultaten zullen wisselen maar bij elk kind valt een stap vooruit te zetten. De ene keer groter dan de andere.
Aanvullende interventies kunnen nodig en zinvol zijn, denk aan videofeedback, sensorische integratie therapie, neurofeedback, therapeutisch paardrijden, dramatherapie, psychomotore therapie, sportieve activiteiten, yoga en mindfulness. Eigenlijk betekent het bovenstaande dat bij de behandeling van complexe gehechtheidsproblemen mijns inziens nooit kan worden volstaan met een standaard protocol, ook is definitief afsluiten zelden aan de orde. Langdurige behandeling op maat, met een ‘terugkeergarantie’ is voorwaarde om blijvende resultaat te kunnen bereiken. Want ‘people make the difference in others people’s lives, not programmes!”
Het wezenlijke dat onzichtbaar is voor het directe oog is het contact en het vertrouwen waarop relaties gebouwd worden zodat het kind samen met zijn of haar ouders de wereld weer aan kan.
Immers, net zoals bij de kleine prins en de vos: de vos wil graag tam gemaakt worden. Elk kind, elke mens zoekt op een eigen manier naar relationele nabijheid. Het is aan ons als hulpverleners om iedereen de voor hem of haar passende handvatten daarbij aan te reiken. Het is aan beleidsmakers om hulpverleners daarin te vertrouwen en ruimte te geven, ook de financiële ruimte. Hulp op maat, theorie en evidence gestuurd.
© Anneke JG Vinke - bovenstaande tekst is de 'elevator pitch' waarmee ik op 1 september 2016 mijn bijdrage aan het Congres Preventie en Behandeling van Gehechtheidsproblemen, georganiseerd door Bohn Stafleu en Van Loghum, mocht afsluiten.
